HỌC VĂN CHỊ NGUYỄN MINH HIÊN

I. Trong khi đọc

1. Đoạn văn “Tôi cũng ngồi lặng lẽ [.....] tôi quý năm quyển sách của tôi…” thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật nào?]

Đoạn văn “Tôi cũng ngồi lặng lẽ [....] tôi quý năm quyển sách của tôi…” thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật ông giáo. 

 

2. Đoạn văn này giúp em hiểu thêm được gì về hoàn cảnh của nhân vật Lão Hạc? 

Đoạn văn này giúp em hiểu thêm về hoàn cảnh của nhân vật lão Hạc: lão Hạc một người có cuộc sống vô cùng khó khăn, nghèo khổ, thiếu thốn và bất hạnh. Lão nghèo đến mức mà người con trai duy nhất của lão lấy vợ cũng không có đủ một trăm bạc để đặt tiền cưới cho người ta. Con trai ông thì vì phẫn chí nên đã quyết định đi đồn điền cao su Nam Kỳ đi đã năm, sáu năm nay rồi chưa về nhà. 

 

3. Những lời nói của lão Hạc với “cậu Vàng” thể hiện điều gì?

Những lời nói của lão Hạc với “cậu Vàng” thể hiện việc ông xem cậu Vàng như con cháu trong nhà, như một người để tâm sự, trò chuyện có vui buồn gì ông đều sẻ chia cho nó nghe. Ông rất yêu quý con chó của mình nhưng đằng sau đó cũng là nỗi nhớ dành cho đưa con trai đi làm đồn điền cao su đã mấy năm nay chưa về của mình.  

 

4. Câu nói của lão Hạc “chua chát” ở chỗ nào?

Câu nói của lão Hạc “- Ông giáo nói phải! Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta hóa kiếp cho nó để nó làm kiếp người, may ra còn sung sướng hơn một chút… kiếp người như kiếp tôi chẳng hạn!...” thể hiện sự “chua chát” ở chỗ ông nói về kiếp người của mình, về kiếp người sống trong nghèo đói, khổ cực, khó khăn, vất vả của bản thân. 

 

5. Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được đặc điểm nào?

- Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được đặc điểm: 

+ Việc thứ nhất mà lão Hạc nhờ đến ông giáo đó là trông nom hộ lão ba sao vườn của thằng con lão, để không ai dòm ngó đến, khi nào con lão về thì sẽ giao lại cho nó để nó làm ăn.

+ Việc thứ hai mà lão Hạc muốn nhờ đến ông giáo ở đây là lão mang tất cả số tiền mà lão dành dụm được nhờ ông giáo giữ hộ đến khi nào mà mình chết thì nhờ ông giáo và bà con hàng xóm lo liệu ma chay cho mình. 

-> Qua hai việc mà lão Hạc nhờ ông giáo cho thấy được lão Hạc là một người có yêu thương con mình vô bờ bến. Lão có nghèo khổ, có thiếu thốn đi nữa thì vẫn luôn lo lắng cho tương lai của con mình, nghĩ cho tương lai của cậu con trai. Dù sống trong cái đói, cái nghèo bao trùm lấy bản thân mình thì lão cũng nhất quyết không bán đi bất cứ một sào vườn nào mà phải để trọn vẹn cho con mình. Cuộc đời của lão chỉ luôn nghĩ về con, tất cả mọi việc làm đều vì con, lo lắng cho con. Lão còn là một người biết nhìn xa, không muốn phiền hà vào người khác nên đã đưa hết toàn vẹn số tiền mà mình bán cây trái trong vườn để lo ma chay cho ông sau khi ông chết. 

 

6. Những từ ngữ nào thể hiện sự nhún nhường hết mức của lão Hạc? 

Sự nhún nhường hết mức của lão hạc được thể hiện qua một số từ ngữ: “cắn rơm cắn cỏ”, “lạy ông giáo”

 

7. Lời tâm sự của nhân vật ông giáo ở đây là nói với ai?

Lời tâm sự của nhân vật ông giáo ở đây đang nói với chính mình và cũng là cho người đọc. Qua lời tâm sự này đã nói lên quan niệm của tác giả Nam Cao về cách nhìn người, thấu hiểu và đánh giá họ. Đừng nhìn vẻ bề ngoài của người khác để đánh giá họ bận tiền, xấu xa hay bỉ ổi bởi có lẽ bản tính tốt của họ đã bị những nỗi lo lắng, buồn đau, ích kỉ che lấp giống như thị vậy. 

 

8. ​Điều gì khiến ông giáo thấy “Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng  buồn…”?

Điều khiến cho ông giáo cảm thấy “Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm đáng buồn..” là: việc ông giáo biết được lão Hạc đi xin bả chó ở chỗ Binh Tư. Ông giáo luôn nghĩ rằng lão hạc là một người lương thiện, đáng kính, một người đã khóc vì trót lừa con chó, một người nhịn ăn để tiền lại làm ma ấy vậy lại theo gót Binh Tư để kiếm ăn. và lúc này ông nghĩ lão Hạc đã sa đọa không còn giữ được sự lương thiện, thanh liêm cho bản thân mình nữa khiến ông rất buồn.  

 

II. Sau khi đọc

1. Tóm tắt truyện Lão Hạc trong khoảng 10 - 15 dòng?

Lão Hạc một người nông dân chất phác, hiền lành, chịu thương chịu khó thể nhưng luôn phải sống trong một hoàn cảnh nghèo đói. Vợ lão đã mất, lão sống cùng với cậu con trai thế nhưng con trai vì quá nghèo không đủ tiền để cưới vợ nên phẫn trí xin đi mộ phu đồn điền cao su. Một mình lão sống cô độc, thui thủi bầu bạn cùng cậu Vàng, vốn là con chó mà con trai cậu từng nuôi. Nhưng sau một trận ốm dài, lão đã không đủ sức để làm thuê như trước nữa lão phải tính toán bán cậu vàng đi vì tình cảnh ngoặt nghèo khó lòng nuôi nó. Sau khi bán chó, lão Hạc tính trước tương lai khi gửi gắm ông giáo tiền bạc để lo ma chay cho mình sau khi chết và nhờ ông trông nom nhà cửa. Những ngày khốn khó bất ngờ ập tới, lão Hạc dần xa cách với mọi người, đặc biệt là ông giáo - một người tri thức hàng xóm của lão Hạc và hay sang nhà ông chơi. Vì quá khó khăn, nghèo đói mà trước đó lão đã nói dối Bình Tư - một người làm nghề trộm chó rằng xin bả chó để bắt con chó hay vào vườn chính điều đó đã khiến mọi người hiểu lầm lão. Cuối cùng lão đã tự kết liễu đời mình bằng bã chó, không một ai hiểu nguyên nhân lão chết trừ Bình Tư và ông giáo. Cái chết của ông đã để lại nhiều xót xa và ngậm ngùi đối với ông giáo. 

 

2. Truyện có những nhân vật nào đáng chú ý? Phần (1) và (2) (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò như thế nào đối với phần sau của truyện?

- Truyện có hai nhân vật đáng chú ý đó là lão Hạc và ông giáo.

- Phần (1) và (2) (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò giới thiệu hoàn cảnh khốn khổ của lão Hạc từ đó dẫn dắt, kết nối người đọc đi đến những phần sau của truyện, tô đậm thêm những ngang trái sẽ đến với lão Hạc trong phần (3) cũng như góp phần làm rõ nguyên nhân dẫn đến sự lựa chọn kết cục đầy bi thảm của lão Hạc ở cuối văn bản.  

 

ĐỌC THÊM: SOẠN VĂN 8 BỘ SÁCH CÁNH DIỀU | "TRONG MẮT TRẺ" - Ê-XU-PE-RI (BÀI 6: TRUYỆN)

 

3. Phân tích nhân vật lão Hạc:

a) Hoàn cảnh lão Hạc trong truyện có gì đặc biệt? Người đọc biết được hoàn cảnh ấy qua lời kể của ai?

- Hoàn cảnh của lão Hạc trong truyện sống trong nghèo đói, vợ mất sớm, một mình gà trống nuôi con khôn lớn. Trong nhà tài sản không có gì ngoài ba sào vườn và một túp lều nhỏ và một con chó mà ông rất yêu quý đặt tên cho là cậu Vàng. Vì quá nghèo không có tiền để cho con cưới vợ mà người con trái duy nhất của ông đã bỏ đi làm đồn điền cao su, bỏ lại ông sống một mình. Sau một trận ốm nặng, lão đã không đủ sức để đi làm thuê làm mướn cho người ta được nữa. Cuối cùng lão đành đau đớn bán đi con chó. Khi nhờ ông giáo giữ tiền lo ma chay và giấy tờ mảnh vườn để lại cho con, lão Hạc sống rất khổ sở. Cuối cùng, lão xin bả chó của Binh Tư để kết thúc cuộc đời trong vật vã, đau đớn. 

- Người đọc biết được câu chuyện đó qua lời kể của ông giáo và nhân vật lão Hạc. 

b) Phân tích diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc khi bán chó vàng. Theo em, nguyên nhân nào khiến lão Hạc có hành động và tâm trạng như vậy?

- Diễn biến hành động lão Hạc sau khi bán chó: 

+ Sau khi bán cậu Vàng đi lão chạy sang nhà ông giáo kể về việc bán cậu Vàng với đôi mắt “ầng ậc nước”, mếu máo, đôi mắt ầng ậc nước, mắt co rúm lại, đầu nghẹo sang một bên, lão khóc hu hu… 

+ “Cố làm ra vẻ vui vẻ” nhưng “trông lão cười như mếu”. 

- Tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cho:

+ Cảm thấy tội lỗi, tệ bạc khi đi “lừa một con chó” 

+ Đau đớn, dằn vặt khóc trong đau đớn vì quá thương cậu Vàng 

+ Chua chát, cay đắng cho số phận cơ cực của bản thân.

+ Sau đó, lão tự an ủi bản thân vì đã “hóa kiếp cho nó”.

- Theo em nguyên nhân nhân dẫn đến hành động và tâm trạng của lão Hạc trên là do tình cảnh quá nghèo khó, việc “lừa một con chó” mâu thuẫn với nhân cách tử tế trước tới giờ của lão. Lão Hạc xem cậu Vàng như một người bạn, thậm chí là một người thân của mình, là kỉ niệm và cũng là sợi dây kết nối duy nhất giữa lão và con trai. Thế nhưng khi nhận thức được sự bế tắc của số phận và do sau trận ốm lão không thể tự lo cho bản thân cũng như không thể lo cho cậu Vàng. Một phần lão Hạc lo cho đứa con trai của mình sau khi đồn điền về không có tiền lấy vợ mới dẫn đến hành động và tâm trạng của lão Hạc sau khi bán cậu Vàng. 

c) Trước khi chết, lão Hạc có chuẩn bị những gì? Tìm những chi tiết miêu tả cái chết của lão Hạc. Từ các chi tiết đó em có suy nghĩ như thế nào về nhân vật này?

- Trước khi chết lão Hạc đã chuẩn bị hai việc.

+ Nhờ ông giáo đứng tên văn tự trông nom ông hộ ba sào vườn của thằng con trai lão, khi nào con trai lão về thì đưa cho nó nhận vườn làm. 

+ Việc thứ hai lão Hạc đưa hết toàn bộ số tiền tiết kiệm của mình cho ông giáo nhờ ông giáo cầm hộ để làm đám ma cho ông nếu ông có bị mệnh hệ gì.

- Những chi tiết miêu tả cái chết của lão Hạc 

+ “Lão Hạc vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc.”

+ “Lão tru tréo, bọt mép sùi ra, khắp người chốc chốc lại bị giật mạnh một cái, nảy lên.”

+ “hai người đàn ông lực lưỡng phải ngồi đè lên người lão. Lão vật vã đến hai giờ đồng hồ rồi mới chết.”

- Từ một số chi tiết về cái chết của lão Hạc, em nhận thấy lão Hạc là một người có số phận bi thảm. Đói nghèo đã khiến cho ông phải bán đi kỉ vật của con trai để lại và cũng là người bạn thân thiết của ông. Bao nhiêu bất hạnh, cực khổ, cơ cực đã đẩy nhân vật này vào đường cùng, đành phải chọn cái chết để bảo toàn tài sản cho con trai và giữ lòng tự trọng cho bản thân. Một người cha hết mực yêu thương con, luôn muốn vun đắp, dành dụm tất cả những gì có thể để con được sống hạnh phúc. Lão Hạc không chấp nhận việc làm bất lương, không nhận bất cứ một sự giúp đỡ từ ai cả. Một người rất coi trọng nhân phẩm, danh dự, ông coi trọng nó hơn cả mạng sống của mình. Dù có sống trong bất cứ hoàn cảnh nào ông cũng vẫn giữ lòng tự trọng. 

 

4. Em có nhận xét gì về nhân vật ông giáo (hoàn cảnh, suy nghĩ, thái độ, tình cảm dành cho lão Hạc,....)? Chỉ ra vai trò của nhân vật này trong văn bản.

* Nhân vật ông giáo trong truyện là người đại diện cho tầng lớp trí thức nghèo sống mòn mỏi, bế tắc trong xã hội cũ. Sự bế tắc, nghèo khổ đó được thể hiện rõ trong hoàn cảnh, suy nghĩ, tình cảm mà ông dành cho lão Hạc khi chứng kiến tất cả mọi đau khổ của lão.

- Hoàn cảnh:

+ Hoàn cảnh sống của ông giáo cũng không tốt hơn lão Hạc là bao khi xuất thân từ một người tri thức thế nhưng phải sống trong một hoàn cảnh nghèo khổ và thiếu thốn. 

+ Vì cuộc sống mà đứt ruột bán đi những thứ vô cùng quý giá với bản thân mình, những thứ ông xem như là đứa con của mình nhưng cũng vì cái đói, cái nghèo mà phải bán chúng đi.

+ Là người gắn bó nhiều nhất với lão Hạc được lão Hạc tin tưởng, chia sẻ những dự định, nỗi niềm và nhờ hai việc quan trọng.

- Suy nghĩ 

+ Ông là một người thường có sự đối chiếu giữa hoàn cảnh của bản thân với hoàn cảnh của lão Hạc.

+ Khi nghe những câu chuyện mà lão Hạc kể ông thường có những bình luận, đánh giá khá sắc sảo, tinh tế về những câu chuyện đó.

+ Càng về cuối tác phẩm lại càng có nhiều những day dứt, suy tư về nhân thế, cuộc đời.

- Tình cảm, thái độ dành cho lão Hạc 

- Khi nghe chuyện lão Hạc muốn bán chó và tâm sự về người con trai của mình thoạt đầu ông cũng có vẻ dửng dưng, thờ ơ. 

- Nhưng sau đó ông lại cảm thông, sẻ chia và muốn giúp đỡ lão Hạc khi bán chó.

- Sau khi nghe Binh Tư kể chuyện lão Hạc xin bả chó ông giáo nghi ngờ và thất vọng về lão Hạc.

- Thương cảm xót xa khi chứng kiến cái chết của lão Hạc và nguyện làm theo những mong muốn của lão để lão ra đi được nhẹ lòng.

* Vai trò của ông giáo trong tác phẩm này:

- Vừa đóng vai trò dẫn dắt câu chuyện, vừa làm người tham gia vào câu chuyện của nhân vật chính. Qua đó thể hiện những suy nghĩ, tâm tư của bản thân ông giáo trước những bão giông, khó khăn của cuộc đời. 

- Bộc lộ tình cảm, thái độ của nhà văn dành cho nhân vật lão Hạc.

- Với vai trò là người kể chuyện, nhân vật đã giúp câu chuyện sinh động hơn nhờ sự đang xen, kết hợp yếu tố miêu tả, biểu cảm, nghị luận trong quá trình trần thuật. 

 

5. Theo em, với truyện ngắn Lão Hạc, Nam Cao đã gửi gắm những điều gì khi viết về người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám 1945?

- Cuộc sống của những người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám 1945 bị lâm vào đường cùng khi bị bóc lột, bần cùng hóa, nghèo đói, thiếu thốn do bọn thực dân gây ra. Chính vì thế mà khi viết tác phẩm này đã gửi gắm đến người nông dân một số triết lí:

+ Nhà văn xót xa, thấu hiểu, đau đớn cho số phận bi thương, nghèo đói mà người nông dân trước cách mạng phải chịu đựng.

+ Nhà văn trân trọng, ngợi ca vẻ đẹp tiềm ẩn của người nông dân. Dù trong bất cứ hoàn cảnh nào, họ đều sẵn sàng chết, phản kháng lại để giữ phẩm giá cao quý của mình, những con người trong sạch, lương thiện, giàu tình yêu thương. 

+ Nhà văn chia sẻ và cảm thông với những khát vọng, ước mơ chính đáng của họ.  

 

6. Chỉ ra những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc. Trong đó, em ấn tượng nhất với yếu tố nào? Vì sao?

- Để làm nên thành công của tác phẩm Lão Hạc thì phải kể đến nghệ thuật được sử dụng trong đó: 

+ Xây dựng nhân vật sinh động, khắc họa tâm lí tính tế, nhân vật có tính cá thể hóa cao.

+ Trần thuật bằng ngôi kể thứ nhất, người kể là nhân vật hiểu, chứng kiến toàn bộ câu chuyện làm tăng tính khách quan, chân thật cho câu chuyện.

+ Nghệ thuật phân tích, miêu tả tâm lí nhân vật, kể chuyện chân thực, chất trữ tình đan xen triết lí sâu sắc. 

+ Kết hợp linh hoạt tự sự và một số phương thức biểu đạt.

- Qua những nét vẽ nghệ thuật của Nam Cao em ấn tượng nhất với nghệ thuật xây dựng hình tượng nhân vật.

+ Vì: Nhà văn Nam Cao đã thành công trong việc xây dựng, khắc họa diễn biến tâm lí, hành động của nhân vật đặc biệt là lão Hạc và ông giáo. Thông qua ngòi bút của mình ông đã vẽ ra một cách chân thực, sống động, bộc lộ được những tâm tư, tình cảm, suy nghĩ rất riêng. Nam Cao đã thành công lột tả hết tất cả những tâm tư, tình cảm, suy nghĩ của các nhân vật. Diễn biến tâm lí nhân vật lão Hạc được tác giả miêu tả xoay quanh câu chuyện bán chó và đứa con trai của mình. Đặc biệt là sự thay đổi trong thái độ của ông giáo từ việc dửng dưng đến cảm thông, chia sẻ, kính trọng. Qua những nhân vật đó, mỗi chúng ta đều thấy được cuộc sống nghèo đói, khó khăn của những người dân thời xưa. 

 

7. Trong truyện có nhiều đoạn văn mang tính triết lí về cuộc sống, con người. Em thích nhất đoạn văn nào? Vì sao? 

- Trong truyện có nhiều đoạn văn mang tính triết lí về cuộc sống, con người. Em thích nhất là đoạn văn: “Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi,... toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thương… Vợ tôi không ác, nhưng thị khổ quá rồi. Một người đau chân chân có lúc nào quên được cái chân đau của mình để nghĩ đến một cái gì khác đâu? Khi người ta khổ quá thì người ta chẳng còn nghĩ gì đến ai được nữa. Cái bản tính tốt của người ta chẳng còn nghĩ gì đến ai nữa. cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo lắng, buồn chứ không nỡ giận. Tôi giấu giếm vợ tôi, thỉnh thoảng giúp ngấm ngầm lão Hạc. Nhưng hình như lão cũng biết vợ tôi không ưng giúp lão. Lão từ chối tất cả những gì tôi cho lão. Lão từ chối một cách gần như là hách dịch. và lãi cứ xa tôi dần dần…”

- Vì: Đây là một đoạn văn mà em ấn tượng nhất bởi đoạn văn này ẩn chứa triết lí sâu sắc sau đó. Bởi trong cuộc sống của con người thường bị cái thời đại, cái hoàn cảnh đẩy vào đường cùng ngõ cụt phải làm những công việc tưởng chừng như gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi. Nhưng thực chất của những công việc nhằm mục đích khác và trong việc làm đó nếu ta không tìm hiểu kĩ thì sẽ chẳng thấy được những vẻ đẹp trong tâm hồn họ mà tỏ lòng cảm thông chia sẻ với họ. Qua đoạn trích này ông giáo cũng muốn nói lên rằng việc định kiến về một người nào đó không chỉ dựa theo ánh mắt phiến diện, chủ quan mà còn phải bao quát hoàn cảnh sống.

 

Đăng ký khóa học và đọc thêm nhiều bài viết hấp dẫn khác của Học Văn Chị Hiên tại đây:

- Fanpage Học Văn Chị Hiên
- Fanpage Học Văn Chị Hiên - THCS Lớp 6,7,8,9